Rederijken in de Lage Landen

Aan het eind van de middeleeuwen waren er al rederijkerskamers in de Lage Landen, die zich bezighielden met toneel en het schrijven en voordragen van gedichten. Het waren zeer invloedrijke gezelschappen Ze hebben niet alleen de Nederlandse literatuur en taal meegevormd – denk aan leden als Hendrik Spiegel, Hooft, Vondel en Bredero –, maar ook de culturele en maatschappelijke ontwikkelingen.

Bijzondere dichtvormen die de rederijkers gebruikten en deels uitvonden waren onder meer de ballade, het rondeel, de retrograde en het achrosticon. De leden van een rederijkerskamer hielden geregeld wedstrijden, en tevens streden de verschillende kamers op luisterrijke manifestaties (‘landjuwelen’) om de hoogste eer.

De noordelijke rederijkerskamers zijn in de negentiende eeuw ontstaan, vooral omdat men het Hollands beter wilde leren beheersen voor de handel met het westen. De leden beoefenden de welsprekendheid door middel van voordrachtskunst en toneel. Maar de kamers hadden eveneens een belangrijke sociale en maatschappelijke functie, want men kon er gezellig netwerken en van alles bekokstoven. Ook deze noordelijke kamers hielden wedstrijden (‘concoursen’), in Groningen georganiseerd door het KPGRV (Koninklijk Provinciaal Gronings Rederijkers Verbond).

Rederijkerskamer Eendracht

Rederijkerskamer Eendracht is in 1865 in Zuidhorn opgericht. Op de concoursen van het KPGRV, die honderden bezoekers trokken, won ze talrijke prijzen. Het oude vaandel van Eendracht is volgeprikt met medailles, bijvoorbeeld voor de beste eenakter, het beste concoursgedicht en de beste improvisatie.

Eendracht is met ongeveer veertig leden de grootste Groningse rederijkerskamer. Ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan in 1990 is haar fascinerende geschiedenis opgetekend in het boek Altijd meer welsprekendheid. Als vervolg daarop ontstond het boekje Nog steeds welsprekendheid. Een illustratie van de jaren 1990-2005. Hierin kun je van alles lezen over de ontwikkelingen die Eendracht voor en na oorlogen, in hoogte- en dieptepunten heeft doorlopen. Beide boeken zijn verkrijgbaar bij het bestuur.

Wat is Eendracht vandaag de dag?

Qua leeftijd en achtergrond verschillen de leden enorm. Sommigen van ons houden het meest van teksten schrijven, anderen van toneelspelen of regisseren, weer anderen zijn goed in organisatie, techniek, decorbouw, kleding naaien, zang, muziek, grime, lay-out of de website verzorgen. Daardoor zijn onze bijeenkomsten en activiteiten heel gevarieerd. Alles is mogelijk, niets is te gek, iedereen kan eigen talenten, interesses en ideeën inbrengen.

Onze bijeenkomsten

Van september tot juni hebben we in Zuidhorn elke twee à drie weken een bijeenkomst op de vrijdagavond. Meestal is er een thema, dat een kleine commissie met veel genoegen heeft voorbereid. Zomaar een greep uit de titels van de afgelopen tijd: Poëzie & muziek, Zeg het met bloemen, Toevallige ontmoetingen, Dromen, Je eigen streektaal, Moorden met woorden, en een avond over Fritzi Harmsen ten Beek. Op deze bijeenkomsten is natuurlijk altijd plek voor ‘rederijken’, dus iets dat op de een of andere manier met taal te maken heeft.

Wat zijn onze activiteiten?

We zijn elk jaar volop bezig met de toneelvoorstelling van februari, onze stand op de Oranjemarkt en de 4 mei herdenking. Daarnaast doen we mee aan diverse Zuidhornse activiteiten en halen we alles uit de kast als er een lustrum nadert.

Het Eendracht-jaar beginnen we in september met een gezamenlijk uitstapje, om het weerzien te vieren. De leden die in de februarivoorstelling willen spelen, beginnen meestal in diezelfde maand met enthousiaste repetitierondes. Voor de voorstellingen werpen leden die niet meespelen zich op om decors te bouwen, kleding te naaien, rekwisieten te regelen of posters te ontwerpen. Dit alles gaat met de nodige ups en downs gepaard, waardoor je in de loop der jaren heel wat met elkaar beleeft.

In juni sluiten we het jaar af met een avond ‘napret’, waarin we voorvallen van het afgelopen seizoen ophalen en er grappen over maken.